بررسی وضعیت موجود و ارائه راهکارهای نوین تامین منابع مالی آموزش و پرورش مبتنی بر درآمدهای مالیاتی در استان سمنان- قسمت ۲۳

کشورهای پیشرفته۸/۷۱۲/۷۳۳/۸۱۱/۸۲۲/۷۹کشورهای در حال گذار۸/۱۰۳/۱۰۹/۴۷/۲۳/۳کشورهای کمتر توسعه یافته۴/۱۷۵/۱۶۸/۱۳۲/۱۵۵/۱۷

توضیح: (۱) کشورهای پیشرفته شامل: کانادا، ایالات متحده آمریکا، استرالیا، فلسطین اشغالی، ژاپن، زلاندنو، اطریش، بلژیک، دانمارک، فنلاند، فرانسه، آلمان، یونان، ایسلند، ایرلند، ایتالیا، لوکزامبورک، موناکو(Monaco)، هلند، نروژ، پرتغال، سان مارینو( San Marino)، اسپانیا، سوئد، سوییس، پادشاهی متحده بریتانیا (The United Kingdom).
(2) کشورهای در حال گذار شامل: آلبانی، ارمنستان، آذربایجان، بلاروس، بوسنی و هرزگوین، بلغارستان، کرواسی، جمهوری چک، استونی، گرجستان، مجارستان، قزاقستان، قرقیزستان، لاتوی، لیتوانی، لهستان، جمهوری ملداوی، رومانی، فدراسیون روسیه، اسلواکی، اسلونی، تاجیکستان، جمهوری مقدونیه یوگسلاوی سابق، ترکمنستان، اکراین، ازبکستان، و یوگسلاوی.
(۳) سایر کشورهای جهان، تحت عنوان کشورهای در حال توسعه یا کمتر توسعه یافته هستند.
سهم بودجه آموزش از بودجه دولت
یکی از شاخص های مهم برای ارزیابی جایگاه آموزش در نظام تخصیص منابع دولتی، سهم بودجه آموزش ( شامل همه سطوح آموزشی ) از کل بودجه دولت است. از همین رو، شایسته است میزان و روند این شاخص در طول زمان بررسی و تحلیل شود که در ادامه مباحث، وضعیت آن طی یک دوره سی ساله یعنی ۲۰۰۱- ۱۹۷۰ انجام می شود.
همانگونه که داده های جدول ( ۲۱-۴ ) نشان می دهند، طی سال های ۲۰۰۱-۱۹۷۰ سهم به نسبت بالایی از بودجه دولت ها به آموزش اختصاص یافته است. در جهان، این رقم بالای ۱۲ درصد بوده که البته تا پایان دوره مطالعه ( یعنی سال ۲۰۰۱ )، یک روند صعودی را تجربه کرده است. با این حال، در بین گروه ها و کشورهای مختلف، میزان و روند این شاخص یکسان نبوده است. به عبارت دیگر، ملاحظه این شاخص به تفکیک کشورهای مختلف ( از نظر سطح درآمد ) مؤید آن است که کشورهای با درآمد بالا ( به طور عمده کشورهای توسعه یافته ) در مقایسه با کشورهای با درآمد کم و متوسط، بخش بزرگتری از بودجه خود را به آموزش اختصاص داده اند. برای نمونه، در کشورهای با درآمد کم و متوسط، در سال ۱۹۷۰ حدود ۱۰ درصد بودجه دولت ها به مصرف آموزش رسیده، در حالی که این رقم برای کشورهای با درآمد بالا بیش از ۱۹ درصد بوده است. با این وجود، روند نسبت مخارج عمومی آموزش به بودجه دولت در کشورهای با درآمد بالا، کاهش قابل ملاحظه داشته، و در کشورهای با درآمد کم و متوسط، افزایش پیدا کرده است.
در ایران، سهم مخارج عمومی آموزش از بودجه دولت در حد بالاتری نسبت به میانگین های جهانی بوده، اما این نسبت نوسان های زیادی نیز داشته است. بر اساس شواهد آماری جدول ( ۲۲-۴ ) ، در ایران سهم بودجه آموزشی دولت از بودجه عمومی در سال ۱۳۷۰ حدود ۲۵ درصد ( یعنی یک چهارم کل بودجه عمومی ) بوده، که در سال ۱۳۸۰ به حدود ۲۱ درصد تقلیل پیدا کرده است؛ این شواهد نشان می دهند که بخش قابل ملاحظه ای از بودجه عمومی دولت ایران به آموزش اختصاص داده شده است و در مقایسه با رقم مشابه سایر کشورها، در سطح بالاتری قرار دارد. در عین حال، باید اذعان کرد که نسبت مزبور در ایران دارای نوسانات بیشتری بوده است.
جدول (۲۲-۴) ) : سهم مخارج عمومی آموزش از بودجه دولت ( درصد )